گشت و گذار در یزد (چک چک)
آشنایی با زیارتگاه چک چک یا پیرسبز
زیارتگاه چک چک یزد نه‌تنها یکی از جاهای دیدنی اطراف یزد به‌حساب می‌آید، بلکه جایگاه ویژه‌ای در دل گردشگران بین‌المللی دارد. چک چک، یکی از معروف‌ترین زیارتگاه‌های زرتشتیان در سرتاسر دنیاست. این زیارتگاه به لحاظ معنوی نیز جایگاه ویژه‌ای در دل پیروان دین زرتشت دارد. زرتشتیان از سرتاسر دنیا در ماه خاصی از سال به چک چک می‌آیند و به عبادت یزدان مشغول می‌شوند. به لحاظ باستانی نیز این زیارتگاه اسرار پنهانی از تاریخ و تمدن ایرانیان باستان را پیش روی علاقه‌مندان قرار می‌دهد. محبوبیت این زیارتگاه به اندازه‌ای است که به‌راحتی نمی‌توان از کنار آن گذشت. به همین دلیل از آنجایی که رسم داریم بهترینِ بهترین‌ها را به همراهان خود معرفی کنیم، در ادامه اطلاعات جالب و سودمندی درباره گردشگری در زیارتگاه چک چک یزد را با شما در میان می‌گذاریم.
چرا به آن چک چک یا پیرسبز می‌گویند؟
به این دلیل که از سقف و دیواره‌های این زیارتگاه آب چکه میکند، اینجا به نام چک چک یا چک چکو معروف شده است. از طرفی دیگر به این مکان مقدس پیرسبز هم می‌گویند؛ پیر در آیین مهر به معنای آخرین گام عرفانی است و کلمه‌ی سبز هم به دلیل وجود درخت کهنسال چنار به این اسم اضافه شده است.
آیین های مذهبی زرتشتی‌ها در چک چک
دین زرتشت همانند ادیان دیگر، مراسم مختلفی دارد. اهمیت چک چک در بین زیارتگاه‌های ایران باعث شده تا این زیارتگاه به مکانی مناسب برای برگزاری مراسم مهم زرتشتی تبدیل شود. همه‌ساله در ۲۴ تا ۲۸ خرداد غوغایی در چک چک به راه می‌افتد. پیروان زرتشت از گوشه‌و‌کنار ایران به این زیارتگاه می‌آیند. مراسم خرداد در این زیارتگاه به اندازه‌ای اهمیت دارد که زرتشتی‌های دیگر کشورهای جهان نیز راه ایران را در پیش می‌گیرند و به چک چک می‌آیند. باورمندان زرتشتی در چک چک به درگاه یزدان دعا می‌کنند.
افسانه‌ها و داستان‌های زیارتگاه چک چک
درباره نحوه شکل‌گیری چک چک اردکان داستان‌های زیادی روایت می‌شود. بسیاری از افراد این زیارتگاه را پناهگاه نیک بانو می‌دانند و عده‌ای می‌گویند این معبد برای الهه آناهیتا ساخته شده است. بعضی از افراد هم بر این باورند که زیارتگاه چک چک معجز‌ه‌ای از سوی یزدان است. در ادامه، به صورت اجمالی هر کدام از این داستان‌ها را برایتان روایت می‌کنیم. گفته می شود ماجرای ساخت چک چک در زمان فرمانروایی کیانیان اتفاق افتاد که دومین سلسله پادشاهی اساطیر ایرانی بودند. کاروانی که در حال گذر از حاشیه کویر بود، در حین سفرش مسیر را گم کرد و روزها در بیابان سرگردان شد. تا اینکه یکی از روزها، با دیدن آهویی، رد آن را می‌گیرد و به سمت کوهی کشیده می‌شود که چشمه‌ی آب زلالی دارد. به این ترتیب کاروان از تشنگی و مرگ نجات پیدا میکند. بعدها که این کاروان به خراسان باز می‌گردد و ماجرای آن منطقه سرسبز در دل کویر را برای همه نقل میکند. داستان این سفر به گوش فرمانروا می‌رسد. او دستور می‌دهد تا در منطقه‌ای که کاروان گم شده بود و راهش را پیدا کرد، شهری بنا کنند به نام یزد و زیارتگاهی بسازند به نام پیر سبز.
نیک بانو و زیارتگاه چک چک
یزدگرد سوم، آخرین پادشاه ساسانی در زمان حمله اعراب از شهر خود مدائن، به سمت یزد راهی می‌شود. او در حین مبارزه با مسلمانان کشته می‌شود و فرزندان و خدمه‌ی او هر کدام به سمتی فرار می‌کنند. در این بین یکی از دخترهای او (در برخی روایت‌ها، خدمه او) که نیک بانو نام داشت، به سمت کوهی در شرق اردکان می‌گریزد. این دختر در حین فرار از دست اعراب، به کوهی پناه می‌برد و از کوه می‌خواهد که مانند مادری مهربان او را در آغوش خود بگیرد و از دشمنان پنهان کند. و همین اتفاق رخ می‌دهد. گفته می‌شود از آن زمان در این کوه مسیر آبی جاری می‌شود و بزرگان دین زرتشت، زیارتگاه چک چک را در اینجا برپا می‌کنند. بد نیست ذکر کنیم در برخی روایت‌ها آمده است که آب این کوه از اشک‌های نیک بانو سرچشمه می‌گیرد.
معبدی برای الهه آناهیتا
روشن‌اندیشان زرتشتی بر این باورند که این مکان نمی‌تواند به واسطه ناپدید شدن نیک‌بانو در آن تقدس داشته باشد چرا که در تاریخ زرتشت افرادی همچون آریوبرزن، رستم فرخزاد، مازیار قارن، بابک خرمدین، آرش کمانگیر و افراد دیگر نقش پررنگ‌تری داشته‌اند. از سوی دیگر زیارتگاه‌های منسوب به فرزندان و همسر یزدگرد در بسیاری از نقاط یزد دیده می‌شود در حالی که شکست ساسانیان و فرار یزدگرد از تیسفون بوده است و محل آن فاصله زیادی با این استان دارد. داستان نیک بانو روایتی زیبا و دوست داشتنی است؛ اما برخی از افراد روایت ساخت چک چک را ساده‌تر و واقع گرایانه‌تر تعریف می‌کنند. آن‌ها می‌گویند اجداد زرتشتیان این عبادتگاه را برای الهه آناهیتا ساخته‌اند که ایزد بانوی پاک زرتشتیان است. زیارتگاه‌های زیادی در سراسر کشور به الهه آناهیتا تعلق دارد و چک چک اردکان هم می‌تواند یکی از آن‌ها باشد؛ زیارتگاه‌هایی مانند بی بی شهربانو در شهر ری و پیر شالیار در کردستان.
معرفی فضای داخلی و بخش‌های مختلف
زیارتگاه چک چک از یک بنای آتشکده و چند ساختمان دیگر تشکیل شده است و تمامی اینها به صورت پلکانی به روی هم قرار گرفته‌اند. این معماری نامنظم تا ۵ طبقه۲ی ادامه دارد و طبقه‌های آخری به کوه خیلی نزدیک هستند. برای رسیدن به آتشکده باید تعداد زیادی پله را بالا رفت تا زمانی که چهره‌ی اینجا در دل کوه نمایان شود. آتشکده‌ی چک چک مانند غاری است و در ورودی آن، دهانه‌ی غار را نشان می‌دهد. در ورودی آتشکده، فلزی طلایی است و با گذر از آن وارد فضای سرپوشیده آتشکده می‌شوید؛ محوطه‌ای کوچک با سقفی سنگی و یک چلچراغ در وسط آن. درون چک چک آتشی مقدس وجود دارد و زرتشتیان برای مراقبت از آن و خاموش نشدنش بسیار تلاش می‌کنند. در کنار این آتش، آیین‌های زرتشتی انجام می‌شود
درخت چنار چک چک اردکان
یکی از شاخص‌ترین بخش‌های زیارتگاه چک چک اردکان، درخت چناری است که از درون ساختمان آتشکده بیرون زده است و همچنان به رشد خود ادامه می‌دهد. نام این درخت فهرست میراث طبیعی کشورمان دیده می‌شود. در فضای بیرونی آتشکده یک آبشار کوچک هم وجود دارد که طراوت زیادی به این ناحیه داده است و چک چک بخشی از سرسبزی‌اش را به آن مدیون است. در مسیر این باریکه‌ی آب، گیاه سیاوشان، گیاه مورد و انجیر کوهی وجود دارد که گوشه‌ای از سرسبزی اینجا را بر عهده دارند. در نهایت آب این آبشار به درون حوضی سنگی می‌ریزد و زائران از این آب می نوشند.
بهترین فصل سفر به زیارتگاه
با توجه به شرایط آب‌و‌هوایی استان یزد، بهار بهترین زمان برای گردشگری در این استان و گشت‌و‌گذار در زیارتگاه چک چک است. طبیعت سرسبز اطراف این زیارتگاه در بهار از همیشه تماشایی‌تر است. به لطف این شرایط گشت‌و‌گذار در بهارهای چک چک بیشتر از همیشه به گردشگران خوش می‌گذرد. همان‌گونه که در بالا اشاره کردیم، مراسم باشکوهی در ۲۴ تا ۲۸ خرداد هر سال در چک چک برگزار می‌شود.
نکته‌هایی برای بازدید از زیارتگاه چک چک
• همان‌طور که اماکن مقدس سایر ادیان از اهمیت خاصی نزد پیروان آن دین برخوردارند، چک چک نیز در میان زرتشتیان بسیار قداست دارد، پس به هنگام حضور در آن باید حرمت آن را نگاه داشت. • به منظور ورود به زیارتگاه باید کفش‌ها را در بیاورید و در برخی اوقات ممکن است از شما بخواهند که کلاه نیز بر سر بگذارید یا عرق پیشانی خود را خشک کنید. • برای جلوگیری از خیس شدن پاها به شما دمپایی سفید رنگی داده می‌شود که میتوانید از آن استفاده کنید. • بانوان توجه داشته باشند که آداب ورود به این مکان مقدس مانند مساجد است و در شرایط خاص نمی‌توان وارد آن شد. • به این نکته نیز توجه کنید که در زمان اجرای مراسم عمومی زرتشتیان در ۲۴ تا ۲۷ خرداد ماه تنها با کارت دعوت میتوانید به زیارتگاه بروید و در روز سیزده به در نیز ورود غیر زرتشتیان به چک چک ممنوع است.
امکانات زیارتگاه چک چک
امکانات رفاهی چک چک بسیار محدود هستند. در اینجا فروشگاهی برای خرید خوراکی و مایحتاج به سختی پیدا می‌شود. پیشنهاد می‌کنیم اغذیه خود را به همراه داشته باشید و اگر چند بطری آب هم با خود بیاورید خالی از لطف نخواهد بود. در این مجموعه سرویس بهداشتی وجود دارد که به خوبی نظافت می‌شود. برای اقامت شبانه هم اگر زرتشتی باشید، میتوانید روی اقامتگاه‌های چک چک حساب کنید. این اقامتگاه‌های شبانه که به خیله معروف هستند اتاق‌هایی ساده با امکانات اولیه هستند.
مسیر دسترسی به زیارتگاه چک چک
زیارتگاه چک چک در ۴۳ کیلومتری شرق اردکان و در میان کوه‌های انجیر قرار دارد. فاصله این جاذبه تا شهر یزد هم حدود ۷۰ کیلومتر است. برای بازدید از این زیارتگاه باید به نزدیکترین شهرها به زیارتگاه، یعنی شهر میبد یا اردکان بروید. از آنجا مسیر چک چک را پیش بگیرید. خبر خوب آنکه اگر وسیله شخصی ندارید، در میبد و اردکان تاکسی‌هایی وجود دارند و شما را مستقیم به سمت پیر سبز می‌برند. آدرس: یزد، ۴۳ کیلومتری شرق اردکان، زیارتگاه چک چک
در آخر
زیارتگاه چک چک یزد، از آن دسته جاهای دیدنی است که گشت‌و‌گذار در آن به خاطره‌ای خوش در ذهن گردشگران تبدیل خواهد شد. قرارگرفتن این زیارتگاه در دل کوه فرصتی برای گردشگران فراهم میکند تا در کنار آشنایی با تمدن ایران باستان، آب‌و‌هوایی تازه کنند و از طبیعت زیبای استان یزد بهره بگیرند. امیدواریم اطلاعاتی که از زیارتگاه چک چک یزد با شما در میان گذاشتیم، سفری فراموش‌نشدنی را برای شما رقم بزند. برای اقامت در این شهر و استفاده از اماکن تاریخی و گردشگری و… میتوانید با مشاوران ما تماس بگیرید و از انواع اقامت گاه ها و خانه های اجاره ای بهره ببرید.
ثبت دیدگاه